ამერიკელების მიერ ორგანიზებული ფილიპინელების გენოციდი

ფილიპინების კუნძულებზე მომხდარი გენოციდი ისტორიამ უკვე მიივიწყა. ამერიკულ სასკოლო სახელმძღვანელოებში თქვენ შეხვდებით ინფორმაციას 1899-1902 წლების აშშ-ფილიპინების ომზე, მაგრამ იქ ერთი სიტყვითაც არაა ნახსენები ამერიკელების მიერ მოწყობილი გენოციდი ფილიპინელი ხალხის წინააღმდეგ.

აკადემიურ წყაროებშიც კი გაგიჭრდებათ ამ გენოციდის შესახებ საჭირო ინფორმაციის მოძიება. ყველაზე დიდი უბედურება კი იმაში მდგომარეობს, რომ თვით ფილიპინელბსაც კი არ ასწავლიან სათანადოდ ამ გენოციდის შესახებ და არც თუ ისე ბევრ ფილიპინების მოქალაქეს სმენია დღესდღეობით ამ ფაქტის შესახებ.

ალბათ დიდად გასაკვირი არ უნდა იყოს ნებსით თუ უნებლიეთ რატომ მიივწყა ყველამ ამ გენოციდის შესახებ? ისტორიას ხომ გამარჯვებულები წერენ და რა გასაკვირია, რომ მათ ამ მეტისტეტად საშინელი ფაქტის დამალვა სცადეს ისტორიის ფურცლებიდან.

ე. აჰმედი ავტორია ნაშრომისა «თეორია და ცდომილება ამბოხებულების წინააღმდეგ», «The Nation», 1971 წლის 2 აგვისტო. «ყველაზე სისხლიანი კოლონიური ომი (მოსახლეობის პროპორციულად) რომელიც აზიაში იყო წარმოებული [თეთრი ძალის] მიერ. ეს 3 000 000 ფილიპინელს სიცოხლის ფასად დაუჯდა.”

ფილიპინელმა ისტორიკოსმა ლუზვიმინდა ფრანცისკომ (Luzviminda Francisco) ფილიპინებზე მომხდარი გენოციდის დეტალური გამოძიება ჩაატარა და ამის დოკუმენტირება მოახდინა. მისი გამოძიება  1.4 მლნ. მოკლულ ფილიპინელამდე მივიდა “The End of An Illusion” (London, 1973). მისი კვლევა მხოლოდ 1899 – 1905 წლების პერიოდს მოიცავს და აშშ-ის კოლონიური მმართველობის პირველი 2 ათწლეული აქ გამოტოვებულია, როდესაც მკვლელობი შეიძლება შემცირებულიყო, მაგრამ მაინც ხდებოდა. ამ კვლევაში ასევე არაა შესული ათოსობით მუსლიმი ფილიპინელი (მოროსი), რომლებსაც ველურად, ცხოველებივით კლავდნენ.

სასაკლაო

1901 წლის ნოემბერში «The Philadelphia Ledger»-ში გამოქვეყნებულ სტატიაში კორესპონდენტი შემდეგს წერდა: ”მიმდინარე ომი ეს არაა უსიხლო მონაწილეობა. ჩვენი მამაკაცები დაუნდობლები იყვნენ, კლავდნენ, რათა ამოეწყვიტათ კაცები, ქალები, ბავშვები, ტყვეები, აქტიური მეამბოხეები. დომინირებდა იდეა, რომლის თანახმადაც ფილიპინელები როგორც ასეთი ოდნავ უფრო უკეთესები იყვნენ, ვიდრე ძაღლები.”

«ჩვენი ჯარისკაცები ადამიანებს მარილიან წყალს ასხავდნენ, რათა ისინი აელაპარაკებინათ, ხოლო ტყვედ აყავდათ ადამიანები, რომლებიც მშვიდობიანად ჩაბარდნენ. ყოველგვარი მტკიცებულების გარეშე, რომ ისინი მეამბოხეები იყვნენ, ყველა მათგანი ხიდზე დააყენეს და ჩაცხრილეს. ერთმანეთის მიყოლებით ისინი წყალში ვარდებოდნენ, რათა წყალში მოტივტივე მათი გვამები სხვებისთვის მკაცრი მაგალითი ყოფილიყო.”

აი რაც წერდა ყველასთვის კარგად ნაცნობი ამერიკელი მწერალი მარტ ტვენი «ნიუ-იორკ თაიმსის» 1900 წლის 15 ოქრომბრის ნომერში:

«მე ვხედავდი, რომ ჩვენ ფილიპინელი ხალხი გათავისუფლებას კი არ ვაპირებდით, არამედ დაპყრობას. ჩვენ დასაპყრობად წავედით და არა დასახსნელად. ამიტომაც მე ანტიიმპერიალისტი ვარ. მე იმის წინააღმდეგი ვარ, რომ ამერიკულმა არწივმა სხვა მიწას ჩაასოს თავის ბრჭყალები. »

”ჩვენ, ამერიკელებმა ათასობით კუნძულზე მცხოვრები ფილიპინელი ცოცხლად დავმარხეთ. გავანადგურეთ მათი მინდვრები. ჩვენ გადავწვით მათი სოფლები და ისინი უსახლკარო ქვრივებად და ობლებად ვაქციეთ. ნებაყოფლობითმა ასიმილაციამ, რომელიც მუშკეტის ახალი ღვთისმოსავი სახელია, დანარჩენი 10 მილიონი ადამიანი დაიპყრო. ჩვენ შევიძინეთ საკუთრება 300-მდე ხარჭისგან და ჩვენი ბიზნეს პარტნიორის სხვა მონებისგან, მაგალითად სულუს სულთნისგან და ამ ნადავლზე ჩვენი დროშა ავაფრიალეთ. სწორედ მსგავსი მეთოდებით გავხდით ჩვენი მსოფლიო ძალა.” – მარკ ტვენი

ამერიკელ ჯარისკაცებს ჰქონდათ მიცემული დავალება, რომ რაც შეიძლება მეტი ფილიპინელი მკვიდრი მოეკლათ. ისინი წვავდნენ მიწებს, ანადგურებდნენ სოფლებს, სადაც საკონცენტრაციო ბანაკებს აყალიბებდნენ. ამერიკელი სამხედროები სამეთვალყურეო კოშკებსაც აშენებდნენ, რათა ფილიპინელი ტყვეები გაქცევის შემთხვევაში ადგილზე ჩაეცხრილათ. ისინი ამ საკოცენტრაციო ბანაკებს სადაზვერვო ბანაკებს ეძახნდნენ. ამერიკელების მიერ ფილიპინელებისთვის ორგანიზებული საკონცენტრაციო ბანაკები დაავადებებით იყო სავსე, ამიტომაც სიკვდილიანობის ძალიან მაღალი მაჩვენებელი ფიქსირდებოდა (20%). ერთ-ერთი ესეთი ბანაკი სიგრძეში 2 მილი იყო, ხოლო სიგანეში 1 მილი, სადაც 8000 ფილიპინელი ჰყავდათ დატყვევებული.  მათ აწამებდნენ საჭირო ინფორმაციის მისაღებად, მაგრამ იმის მიუხედავად ამერიკელები იღებდნენ თუ არა სააჭირო ინფორმაციას, ადგილობრივებს მაინც კლავდნენ.

ფილიპინელების გენოციდის თვიმხილველი ბრიტანელი იხსენებდა: ”ეს არ იყო ომი, ეს იყო სასაკლაო, სისხლიანი სასაკლაო”

იმდოინდელი ამერიკული მედია ფილიპინების მკვიდრ მოსახლეობას აბუჩად იგდებდა, ცხოველებთან ათანაბრებდა და სისხლიანი გენოციდს ადგილობრივების გაცივილურების საბურველში ფუთავდა.

რატომ მოხდა ფილიპინელების გენოციდი?

როგორ აშშ-ის პრეზიდენტი უილიამ მაკინლი აღნიშნავდა ის თეთრ სახლში ლოცულიბდა, როდესაც მის გონებამდე დავიდა, რომ მას ფილიპინები ესპანეთისთვის არ უნდა დაებრუნებინა, რადგანაც ეს შეიძლება სხვების თვალში მშიშრულად გამოჩენილიყო.

მაკინლის სიტყვებით ერთხელ ღამე ის მუხლებზე დაეცა და ღმერთს ლოცვა დაუწყო, როდესაც მას მოუვიდა თავში, რომ არავითარ შემთხვევაში არ უნდა დაებრუნება ფილიპინები ესპანეთისთვიას.  ასევე არ შეეძლო საფრანგეთისთვის და გერმანიისთვის მიეცა იმის საშუელება, რომ მათ ჩაეგთოთ ხელში, რადგანაც ეს ამერიკელების ბიზნესისთვის  ცუდი იქნებოდა.

აშშ-ის XXV პრეზიდენტი ასევე ფილიპინების დამოუკიდებლობის წინააღმდეგი იყო, რადგანაც მისი აზრით ისინი უუნაროები იყვნენ და ამას ვერ შეძლებდნენ.

აშშ-მა გადაწყვიტა მარტო მანილათი (ფილიპინების დედაქალაქი) არ დაკმაყოფილებულიყო და ფილიპინები მთლიანად ჩაეგდო ხელში, მოსახლეობა გაექრისტიანებინა, გაენათლებინა, რასაც ესპანელები აკეთებდნენ ძალიან ხშირად.

1899 წელს აშშ-მა ფილიპინებს ომი გამოუცხადა მოსახლეობის განათლების, ცივილიზაციის შეტანის და გაქრისტიანების საბაბით და ადგილობრივების სასტიკი გენოციდიც დაიწყო.

დასკვნა

ჩვენ არ შეგვიძლია მტკიცებით ფორმაში განვაცხადოთ 3-მილიონიანი მსხვერპლის შესახებ, როგორც ამას ზოგიერთი ისტორიკოსი ამტკიცებს, მაგრამ ჩვენ შეგვიძლია დარწმუნებულები ვიყოთ იმაში, რომ 1899-1905 წლებში გენოციდის შედეგად მინიმუმ 1.4 მილ. ადამიანი დაიღუპა. ლოგიკურად თუ ვიმსჯელებთ შეგვიძლია დავუშვათ, რომ მკვლელობი მომენტალურად არ შეწყდებოდა. ფილიპინებში დატრიალებული გენოციდის დროს გამოჩენილი სისასტიკე არ გვაძლევს იმის დაშვების საშუალებას, რომ სასტიკი მკვლელები უცბად მშვიდობიან მოქალაქეებად იქცნენ. 

ცივილიზებული ევროპა: როგორ ყიდულობდნენ ინგლისში ამომრჩეველთა ხმებს

ევროცენტრისტებს ხშირად მოყავთ ხოლმე ინგლისის მაგალითი, როგორც ერთ-ერთი ადრეული დემოკრატიისა. იმას რომ თავი დავანებოთ, რომ ინგლისი ყოველთვის მოწინავე კოლონიალური იმპერია იყო  და ის პერმანენტულად აწიოკებდა სხვადასხვა კონტინენტებს, ქვეყნებს და ხალხებს, ინგლისის ისტორიულმა გამოცდილებამ უნიკალური ტრადიციებიც შემოგვინახა – მაგალითად ინგლისში რამდენიმე საუკუნის კანონიერი იყო ცოლების გაყიდვა აუქციონზე. დღესაც ერთ-ერთ ესეთ სამარცხვინო ინგლისურ ტრადიციაზე მოგითხრობთ, კერძოდ კი იმაზე თუ როგორ იყიდებოდა ოფიციალურად ამომრჩეველთა ხმები.

XVIII საუკუნის ინგლისში ამომრჩევლეთა ხმების ყიდვას თითქმის ოფიციალური სახე ჰქონდა. დღესდღეობით ლიბერალების მიერ ხშირად ციტირებადი ადამ სმიტი ამაში ვერაფერ ცუდს ვერ ხედავდა, უფრო მეტიც აი რაც წერდა ის:

“ხელისუფლება არის ინსტიტუტი, რომელიც ვალდებულია მდიდრები ღარიბებისგან დაიცვას და ისინი ვინ ქონებას ფლობს იმათგან – ვინც ქოენბას არ ფლობს”

პირველ რიგში აღსანიშნავია ის, რომ ქონებრივი ცენზის გამო ინგლისში ხმის მიცემის უფლება მხოლოდ 200-350 ათას ადამიანს ჰქონდა. მოსახლეობის გაცხრილვას უძრავი ქონების ფლობიდან გამომდინარე და ასევე ქონების ღირებულების მიხედვით ახდენდნენ. პასიურ საარჩევნო ხმასაც გააჩნდა თავისი ცენზი: 1711 წლის კანონის მიხედვით 600 ფუნტ სტერლინგამდე წლიური შემოსავალი საგრაფოებში ან 300 ფუნტ სტერლინგამდე შემოსავალი ქალაქებში არსებული უძრავი ქონებიდან (მიახლოვებით 61 000 და 30 500 თანამედროვე ფუნტი დღევანდელი გაანგარიშებით)

პარლამენტში არჩევის უფლება ჩამორთმეული ჰქონდათ უცხოელებს, სახელმწიფო მოხელეებს, პენსიონერებს, თუ მათი პენსიები შეიძლება შეწყვეტილიყო ან დროებითი ხასიათი ჰქონდა, ასევე გვირგვინის მიმწოდებლებს და მენარდეებს, ბანკირების გარდა (ეს შემთხვევით არაა)

პოლიტიკოსების მიერ ხმის ყიდვის ნახატი – წყარო 1857 Harper’s Weekly.

ამომრჩევლების მოსყიდვა იმდენად მასშტაბური იყო, რამდენადაც ამის წარმოდგენა შეიძლება. ყველაფერი მარტივი იყო – ვინც ყველაზე მაღალ თანხას იხდიდა ამომრჩევლის ხმაში, საბოლოოდ ის იღებდა ამ ახმას. იმდროინდელ ინგლისში ხმის ფასი თითქმის ისეთივე სიზუსტით იყო განსაზღვრული როგორც პურის, ან მიწის ფასი.

საშუალოდ XVIII საუკუნის I ნახევარში პარლამენტში ადგილის ყიდვა 1-1.5 ათას ფუნტ სტერლინგად შეიძლებოდა (დღევანდელი გაანგარიშებით 100000-160000 ფუნტი). XVIII საუკუნის II ნახევარში პარლამენტში ადგილის ფასი 5000 ფუნტ სტერლინგამდე გაიზარდა. (დღევანდელი გაანგარიშებით 650000 ფუნტი). ეს განპირობებული იყო იმით, რომ ინდუსტრიული რევოლუციის შედეგად საგრძნობლად გაიზარდა იმ ადამიანთა რაოდენობა, რომლებიც სოლიდურ კაპიტალს ფლობდნენ, მაგრამ არ ჰქონდათ პოლიტიკური ძალაუფლება და ამის გამოსწორება სურდათ. მათმა სწრაფვამ ნებისმიერ ფასად მოხვედრილიყვნენ პარლამენტში საგრძნობლად გაზარდა ხმის ფასი. ასე მაგალითად ბანკირი ლოპესი XIX საუკუნის დასაწყისში 20 ფუნტს უხდიდა ყველას, ვინც მას მიცემდა ხმას. აღმოსავლეთ რედფორდში 1 ხმის საფასურად 20 გინეას (ბრიტანული ოქროს მონეტა, რომელიც1663-1813 წლებში გამოდიოდა) იძლეოდნენ, 2 ხმის სანაცვლოდ – 40. 1830 წელს ლივერპულში მაგალითად ერთი ხმის საფასური 100 ფუნტი იყო.

ხმის ფასი იცვლებოდა ამომრჩეველთა რაოდენობის ცვლილების შედაგად. მაგალითად თუ ჰანიტონში სულ 350 ამომრჩეველი იყო რეგისტრირებული, მათ ფასი 5-დან 15 გინეამდე მერყეობდა, მაგრამ გრამპაუდში, სადაც მხოლოდ 42 ამომრჩეველი ცხოვრობდა, ხმის ფასი 300 გინეამდე იყო ავარდნილი. (32000-დან 40000 ფუნტამდე დღევანდელი კურსით) 

ასევე სხვა ფაქტორებიც ახდენდნენ ხმის ფასზე ზეგავლენას – მაგალითად არჩევნების ხანგრძლივობა, რომელიც ხანდახანა 2-3 კვირამდე ან თვემდეც კი იწელებოდა, არჩევნების განმავლობაში დაპირისპირების ხარისხი და ა.შ

ელექტორატის მოსყიდვის ფორმები ძალიან განსხვავდებოდა, ფულით დაწყებული უფასო სადილით დამთავრებული. მოსახლეობის მოსყიდვის მიზნით კანდიდატები აქტიურად იყენებდნენ ალკოჰოლსაც. მაგალითად, ცნობილი ბრიტანელი ფილოსოფოსი ბერტრან რასელი XIX საუკუნის ბოლოს  ამტკიცებდა, რომ ამომრჩეველთა დათრობა ინგლისური ცხოვრების ნაწილია, რომელიც მხოლოდ უცხოელებს უკვირდათ. 

ამომრჩეველთა ხმების ყიდვა ხდებოდა არა მხოლოდ ინდივიდუალურად ანუ საცალოდ, არამედ საბითუმოდაც. ინგლისში საამომრჩევლო კორუფცია იმდენად დახვეწილი და განვითარებული იყო, რომ სპეციალური აგენტებიც კი არსებობდნენ –  borough managers, რომლებიც ამომრჩეველთა ხმების გაყიდვით იყვნენ დაკავებული და ამის სანაცვლოდ სოლიდურ საკომისიოებსაც იღებდნენ.

თანამედროვე მეხუთე კოლონა ანუ ნაყიდი დემოკრატია

უკანასკნელი ოცი წლის განმავლობაში პოსტსაბჭოთა სივრცეში და განსაკუთრებით საქართველოში, ეტაპობრივად მრავლდებოდნენ ე.წ. არასამთავრობო ორგანიზაციები. როგორც უახლესი ისტორია გვიჩვენებს, ისინი ცდილობდნენ მნიშვნელოვანი გავლენა მოეხდინათ საზოგადოებრივი ცხოვრების აბსოლუტურად ყველა სფეროზე და განსაკუთრებით პოლიტიკურზე. მათი წარმომადგენელების მიერ, საჯაროდ გაკეთებულ განცხადებებს თუ დავეყრდნობით, შეიძლება მხოლოდ ერთი დასკვნა გამოვიტანოთ: მათ მიზანს წარმოადგენს, პოსტსაბჭოთა სივრცის საზოგადოებრივი ტრანსფორმაცია და ამ უკანასკნელების გარდაქმნა, დასავლურ, კათოლიკურ-პროტესტანტულ მოდელის ფარგლებში. ამიტომ, დღეს მოქმედი არასამთავრობო ორგანიზაციების უმრავლეოსობა,  ნებისმიერი სოციალური და პოლიტიკური ორგანიზაციის მსგავსად, ეფუძნებიან კონკრეტულ იდეოლოგიურ პლატფორმას.

იდეოლოგიურ საკითხებში გარკვეული ადამიანისათვის, ძნელი მისახვედრი არ უნდა იყოს, რომელ იდეოლოგიურ თუ მსოფლმხედველობრივ მიდმინარეობაზეა საუბარი. კერძოდ, ეს გახლავთ ინდივიდის თავისუფლების პრიმატზე დაფუძნებული ლიბერალური იდეოლოგია, რომელსაც თავის მხრივ, ფრანგმა ფილოსოფოსმა ალენ დე ბენუამ ადამიანის უფლებების იდეოლოგია უწოდა.

ზოგიერთს შეიძლება გაუჩნდეს კითხვა: რატომ უნდა იყოს დასაძრახი რომელიმე არასამთავრობო ორგანიზაციის საქმიანობა, თუ ის ადამიანის უფლებებს იცავს? ერთი შეხედვით, აღნიშნულ საკითხებში გაურკვეველი ადამიანისათვის კითხვა შეიძლება ჩანდეს ჩამჭრელად და ჰუმანური პრინციპებიდან მოაზროვნე პიროვნების მხრიდან, მასზე კონტრ პასუხის გაცემის სურვილის მცდელობაც ნულამდე დაჰყავდეს.

ამიტომ აღნიშნული საკითხში გარკვევისათვის, პირველ რიგში ჩვენთვის აუცილებელია შემდეგი  კითხვის დასმა: ზოგადად, სამოქალაქო სექტორის  და არასამთავრობო  ორგანიაზციების დამფინანსებლებისათვის პრიორიტეტულია ადამიანის უფლებების დაცვა პოსტსაბჭოთა სივრცეში და შესაბამისად საქართველოში, თუ მათ მიზანს წარმოადგენს გლობალური გეოპოლიტიკური აქტორის ინტერესების დაცვა და გატარება?

ზემოთ ფორმულირებულ კითხვას პასუხი რომ გაეცეს, აუცილებელია გადვახედოთ შეერთებული შტატების საგარეო პოლიტიკური აქტიურობის მეთოდებს მსოფლიოს ნებისმიერ წერტილში, რაც მე ვიტყოდი ყველაზე კარგად ჩანს პოსტსაბჭოთა ქვეყნების მაგალითზე.

საინფორმაციო ეპოქის დადგომის პერიოდში, როდესაც ინფორმაციული ნაკადები ურთიერთგადახლართულია და ურთიერთდაკავშირებულია ერთმანეთთან, ძალიან ადვილია შენი ფინანსური კონტროლის ქვეშ არსებული პროპაგანდისტული საშუალებების მეშვეობით გაავრცელო ისე იდეები, რომელიც უკეთ მოემსახურება დამფინანსებელი  ქვეყნის პოლიტიკურ ინტერესებს. სწორედ აღნიშნული  მიზნის მიღწევისათვის და კონკრეტულად, შეერთებულ შტატების პოლიტიკური ინტერესების გატარებისათვის, ამავე ქვეყნის ინტელექტუალურ წრეებში დამუშავდა ე.წ. (soft power)-ის ანუ რბილი ძალის  კონცეფცია, რომლის ფუძებდებელი გახლავთ ამერიკელი ინტელექტუალი ჯოზეფ ნაი და რომელმაც შემდეგნაირად განმარტა აღნიშნული კონცეფციის არსი- „ ეს არის ნიჭი, როდესაც სხვა ქვეყნებს სურთ ის, რაც შენს ქვეყანას უნდა…“

ერთი შეხედვით ამის განხორციელება შეიძლება ძალიან რთლად მოჩანდეს, ვინაიდან დამოუკიდებელი სახელმწიოები, ხომ თავის თავში მოიცავენ საგარეო პოლიტიკაში მოქმედებას ეროვნული ინტერესებიდან გამომდინარე და იქ მოღვაწე პოლიტიკური თუ ინტელექტუალური ელიტებიც, ხომ ამავე პრინციპების გათვალისწინებით უნდა მოქმდებედნენ და მოღვაწეობდნენ ამა თუ იმ ქვეყანაში. თუმცა,  წამყვან ამერიკულ ინტელქეტუალებს თუ დავეყრდნობით, ამის მიღწევა სრულებითაც არ წამორმოადგენს დიდ სირთულეს. ამ შემთხვევაში მთავარია, მოახდინო ისეთი ადამიანთა ჯგუფის ფორმირება პატარა ქვეყნებში, მათი ხელშეწყობა და დახმარება, რომლებიც მხოლოდ შეერთებული შტატების ნაციონალური ინეტერსებიდან გამომდიანრე იმოქმედებენ. ასეთი ტიპის ადამიანებს, ცნობილმა ამერიკელმა პოლიტოლოგმა და სამხედრო სტრატეგმა სტივენ მანმა ვირუსები უწოდა. მისი აზრით, როგორც კომპიუტერული პროგრამის პერეფორმატირება შესაძლებელია კომპიუტერული ვირუსის საშუალებით, ისევე შესაძლებელია იდეოლოგიური ვირუსის საშუალებით საზოგადოების აზროვნების შეცვლა შეერთებული შტატების ინეტერესების შესაბამისად: „როგორც გვიჩვენებენ ჰაკერები, ყველაზე აგრესიული მეთოდი პროგრამების შეცვლის, დაკავშირებულია ვირუსთან, მაგრამ არსებობს კი იდეოლოგია სხვა დასახელებით ადამიანის პროგრამული ვირუსის გარდა?

  როგორც ჩვენი იარაღი, ამ იდეოლოგიური ვირუსით, აშშ შეძლებს აწარმოოს მძლავრი ბიოლოგიური ომი და ამოირჩიოს, ნაციონალური სტრატეგიიდან გამომდინარე, რომელი მიზანი-ერები უნდა დააინფიციროს დემოკრატიული პლურალიზმის  და ადამიანის ინდივიდუალური უფლებების იდეოლოგიით… ამიტომ ჩვენს ნაციონალურ  უსაფრთხოებას ექნება საუკეთესო გარანტიები, თუ ჩვენ მიუძღვნით ჩვენს ძალისხმევას, იმ  ქვეყნების გონის და კულტურების გადმობირების საქმეში, რომლებიც განხსვავდებიან ჩვენგან. ეს გახლავთ ერთადერთი გზა, ახალი მსოფლიო წესრიგის შექმნისთვის, რომელსაც ექნება გრძელი პერიოდი და გლობალურად ჩვენთვის მისაღები.“

მართალია, სტივენ მანი დემოკრატიული  პლურალიზმის დამკვიდრების და ადამიანის უფლებების  პრინციპების დაცვის გათვალისწინებით, ცდილობს ამერიკის გლობალური ინტერესების ფარგლებში მოაქციოს მათი ინტერესების სფეროში მოხვედრილი სახელმწიფოები, მაგრამ ამერიკის პოლიტიკური ნაბიჯების შემხედვარე ძალიან რთულია მთლიანობაში დაეთანხმო ავტორს.  შეერთებული შტატების ხელში ადამაინის უფლებების დაცვის მოტივი, მხოლოდ იდეოლოგიურ ნიღაბს, რომ წარმოადგენს ამაზე ამახვილებს ყურადღებას, მეორე უმსხვილესი ნიუ-იორკული გეოპოლიტიკის ცენტრის ანალიტიკოსი ერიკ დრაიცერი: „ აშშ და მათი მოკავშირეები, გადავიდნენ სტანდარტულ დემაგოგიაზე „ადამიანის უფლებების“, „სამოქალაქო საზოგადოების თავისუფლების“ და „დემოკრატიის“ შესახებ.“  რთულია ერიკ დრაიცერს არ დავეთანხმოთ, ვინაიდან არც ერთ ქვეყანაში, სადაც კი ცხვირი შეჰყვეს, არა თუ დემოკრატიული პოლიტიკური სისტემის კონტურები გამოჩნდა, არამედ თავიანთი პოლიტიკური ინტერესებით დაეყრნენ ავტორიტარული მიდრეკილებების მქონე პოლიტიკურ ფიგურებს. შორს რომ არ წავიდეთ, ეს პოლიტიკა საქაღთველოში ნათლად აისახა, მიხეილ სააკაშვილის და ნაციონალური მოძრაობის 9 წლიანი მართველობის დროს. შეუძლებელია  სპეციალისტმა და პოლიტიკური სისტემების ფუნქციონირებაში გარკვეულმა ადამიანმა, სააკაშვილის მიერ შექმნილ სისტემას, დემოკრატიასთან რამენაირად მიახლოებულიც კი უწოდოს.

მაგრამ ამერიკელები რაც არ უნდა პარადოქსულად ჩანდეს, პირველ რიგში ეყდრნობიან არა პოლიტიკურ ძალებს არამედ, ე.წ. სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებს არასამათვარობო ორგანიზაციების სახით, რომლებსაც პოლიტოლოგიურ  წრეებში, ზოგჯერ „გავლენის აგენტურით“, ხოლო ზოგჯერ „ მეხუთე კოლონით“ მოიხსენიებენ. ამერიკელების მიერ გატარებულ პოლიტიკაზე დაკვივრვებით, ჯერ მათ გამოზრდა ხდება, არასამთოვრობო ორგანიზაციების წიაღში, ხოლო შემდგომ ახდენენ მათ რეკრუტირებას ანუ გადანაცვლებას პოლიტიკურ ელიტაში. ეს პროცესიც ძალიან კარგად ჩანს საქართველოს მაგალითზე. დაუკვირდით, დღეს საკვანძო თანამდებობებზე მყოფი პოლიტიკოსების უმრავლესობა NGO- დან გახლავთ გადმოსული პოლიტიკაში. იმავე მიდგომას ჰქონდა ადგილი, „ნაციონალური მოძრაობის“ მართველობის დროსაც. აქვე მინდა დავამატო, რომ პოლიტიკაში გადასვლის შემდეგ, არასამთავრობო სექტორის შევსება ხდება, ისევ ახალი „ლიბერალური ვირუსების“ მეშვეობით. ამერიკელების მიერ შექმნილი, ეს სისტემური წრე მანამ გრძლედება ვიდრე, შეერთებული შტატები არ ამოწურავს თავის გეოპოლიტიკურ ინტერესებს, მათი ინტერესების სფეროში მოხვედრილ სახელმწიფოებში.

არასამთავრობო ორგანიზაციებს და ზოგადად სამოქალაქო სექტორს, ამერიკელები თავიანთი ნაციონალური ინტერესების გატარებისათვის, რომ აფინანსებენ და იყენებენ, ამას არც პრეზიდენტი ბარაკ ობამა უარყოფს. მაგალითად, ფორუმზე „კლინტონის გლობალური ინიციატივების შესახებ“, ბარაკ ობამამ თავის მოხსენებაში ერთი საინტერესო პასაჟი გააჟღერა, რომლითაც არაპირდაპირ მიუთითა, სამოაქლაქო სექტორის „მეხუთე კოლონის“ ბუნებაზე – „სამოქალაქო საზოგადოების მხარდაჭერა უცხოეთში, წარმოადგენს ნაციონალური უსაფრთხოების საკითხს და ვაშინგტონი ყოველთვის მხარს დაუჭერს სხვადასხვა სახის არასამთავრობო ორგანიზაციებს და უფლებათა დამცველებს მთელ მსოფლიოში“. როდესაც ნებისმიერი ქვეყნის მოქალაქე, სხვა ქვეყნის ნაციონალური ინტერესებიდან გამომდმინარე მოქმედებს, მას პირდაპირ, ყოველგავრი მორიდების გარეშე, შეიძლება უწოდო თანამედროვე ტიპის „მეხუთე კოლონა“. ახალ „მეხუთე კოლონას“, ძველისგან მხოლოდ ის განასხავავებს, რომ მის წევრებს არც აქვთ გაცნობიერებული, რომ ისინი სხვა ქვეყნის ინტერესებს ემსახურებიან. ისინი  მათ მიერ გადადგმულ პროპაგანდისტულ ნაბიჯებს, მხოლოდ საკუთარი ქვეყნის ინტერესებიდან გამომდინარედ განიხილავენ.

თუმცა, ლიბერალურ-კაპიტალისტური საზოგადოებრივ სისტემებში, მოქმედებს შემდეგი დაუწერელი კანონი, რომლის მიხედვით, დამფინანსებელი გასნაზღვრავს დაფინანსებულის მოქმედებას და მის ქმდებებში თავისუფლების ხარისხს. მოქმედებს პრინციპი: „ვინც იხდის, ის უკვეთავს“. თან უნდა გავითვალისწინოთ ის გარემოებაც, რომ დაფინასების წყაროების მოძიება, სხვადასხვა გრანტის სახით, ხდება ერთი და იგივე სქემით ყველა ქვეყნისთვის. კერძოდ, „მეხუთე კოლონის“დაფინანსების წყაროდ მიიჩნევა სახელმწიფო დეპარტამენტი, რომელიც სატელიტი ორგანიზაციების მეშვეობით ახდენს აშშ-ს ინტერესების სფეროში მოხვედრილი სახელმწიფოებში მოქმედი არასამათავრობოების დაფინანსებას.  პირველ რიგში, დეპარტამენტიდან თანხის გადარიხცვა ხდება (USAID)-ის- აშშ-ს საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს ანგარიშზე, ხოლო ამის შემდეგ, USAID-ი აფინანსებს დემოკრატიის ნაციონალურ ფონდს (NED), ხოლო ამ უკანასკნელიდან კი, ფინანსური უზრუველყოფა ხდება, ისეთი ორგანიზაციების, როგორიც არიან საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტი (IRI) და დემოკრატიის ნაციონალური ინსტიტუტი (NDI). IRI-ის და  NDI-ის აქტიურობის ხარისხი პატარა ქვეყნებში დამოკიდებულია იმაზე, თუ ვინ არის ვაშინგტონში ხელისუფლების სათავეში. მაგალითად, თუ რესპუბლიკელები არიან ხელისუფლებაში, აქტიურობით გამოირჩვა IRI-ი, ხოლო დემოკრატების ხელისუფლებაში ყოფნის დროს კი შესაბამისად NDI-ი. აგრეთვე USAID-ი და NED-ი სრული თავისუფლებიც არიან, ყოველგვარი შუამავლების გარეშე დააფინანსონ არასამთავრობო ორგანიზაციები.

თუ რაში სჭირდებათ ამერიკელებს, არასამთავრობო ორგანიზაციების დაფინასება და ზოგადად, სამოქალაქო სექტორის მხარდაჭერა განვითარებად ქვეყნებში, კარგად აქვს ახსნილი და გადმოცემული, ჩვენს მიერ ზემოთ უკვე ნახსენებ ერიკ დრაიცერს: „  მათ დაფინასებაში ახალი არაფერია, იმიტომ რომ, აშშ- სამაქალაქო საზოგადოებას და NGO-ს იყენებს მთელს მსოფლიოში, როგორც ზეწოლის ინსტრუმენტს საკუთარი მიზნების მიღწევისათვის, რათა მათი მეშვეობით განახორციელოს ხელისუფლების ცვლილება ან აიძულოს არსებული ხელისუფლება შეასრულოს მათი დავალება.“

ჩემი ბლოგი სპეცილაურად არ გადავტვირთე ფაქტობრივი მასალებით, რადგან მოაზროვნე მკითხველისთვის მიმეცა შესაძლებლობა, ამერიკელი თეორეტიკოსების მიერ გადმოცემული სტრატეგიების მეშვეობით, საქართველოში არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობაზე, დამოუკიდებლად გამოეტანა დასკვნები.

ირაკლი ბენუა