ამერიკელების მოუნანიებელი გენოციდი ანუ 100 მილიონი მოკლული ინდიელი

ალბათ როდესაც ვინმე სიტყვა გენოციდს ხმარობს, პირველ რიგში თავში მოგდით გერმანელების მიერ ებრაელების მიმართ განხორციელებული ჰოლოკოსტი ან თურქების მიერ XX საუკუნის დასაწყისში სომხების მასიური გაჟლეტვა. მაგრამ მსოფლიოში ყველაზე მასიური და სასტიკი გენოციდის ავტორები ამერიკელები არიან – მათ დღევანდელი აშშ-ს და კანადის ტეროტორიაზე 100 მილიონამდე ინდიელი გაჟლიტეს.

რატომ არ ასწავლიან ამას ამერიკულ სკოლებში, რომ კაცობრიობის ისტორიაში ყველაზე ხანგრძლივი, სასტიკი და მასშტაბური ჰოლოკოსტი სწორედ მათ სამშობლოში მოხდა?

ადოლფ ჰილტერის მიერ ორგანიზებული საკონცენტრაციო ბანაკების შთაგონების წყაროს ამირეკელების მიერ ინდიელებისთვის ორგანიზებული საკონცენტრაციო ბანაკები წარმოადგენდა. სწორედ ამირეკელებმა შექმნეს კაცობრიობის ისტორიაში პირველი საკონცენტრაციო ბანაკები.

ქრისტეფორე კოლუმბი

1492 წელს, როდესაც კოლუმბმი აშშ-ს ნაპირებს მიადგა ინდიელების 500 წლიანი ჯოჯოხეთი დაიწყო, სანამ ისინი მთლიანად არ გაანადგურეს. 1493 წელს კოლუმბი დაბრუნდა ჰაიტიზე და დაწყო მონობის პოლიტიკის გატარება და ადგილობრივი ინდიელების მასბრივი დევნა. 3 წლის განმავლობაში დაიღუპა 5 მილიონი ადამიანი. ბართოლომე დე ლას კასასი, კოლუბმის დროის ისტორიკოსი და პუბლიცისტი წერს უარმავ საშინელებაზე თუ როგორ აწამებდნენ კოლონიზატორები ადგილობრივ მოსახლეობას. დღესდღეობით ლას კალასის ნაშრომები ამერიკული წიგნებიდან ამოღებულია, რადგანაც მსოფლიო ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე დაუნდობელი ადამიანი, ქრისტეფორე კოლუბმი ატლანტიკის გაღმა გმირადაა მიჩნეული. ინდიელების ტერორი გრძელდებოდა მას შემდეგაც, რაც 1776 წელს აშშ დამოუკიდებელი ქვეყანა გახდა. მაგალითად 1855 წელს, ჩრდილოეთ კალიფორნიაში ერთი ინდიელის თავის სანაცვლოდ ამერიკელები 5 დოლარს იხდიდნენ. ინდიელების სკალპების სანაცვლოდ გარკვეული თანხის გადახდის პრაქტიკა აშშ-ს სხვა შტატებშიც გავრცელდა. XX საუკუნის ბოლოს ამერიეკელებმა რამდენიმე კანონიც კი მიიღეს, რომლის თანახმადაც ინდიელებს ფაქტიურად ყველა უფლება წაართვეს. გერმანელი ეთნოლოგი გუსტავ ფონ კენიგსვალდი წერს, რომ ამერიკელები ისეთ მეთოდებსაც კი იყენებდნენ, როგორც წყლის მოწამლვაა. მაგალითად მათ სოფელ კაინგანგში სასმელი წყალი მოწამლეს, რის შედეგადაც 2000 ადამიანი გარდაიცვალა. 1776 წლიდან 1900 წლამდე აშშ-ს ფედერალურმა ხელისუფლებამ სხვადასხვა ინდიელ ტომთან 20 000-მდე შეთანხმება დადო, მაგრამ არცერთი არ შესრულდა.

---

საინტერესო იქნება ამერიკელი ინდიელების გენოციდს სოციოლოგიური კუთხით თუ შევხედავთ. სიტყვა გენოციდი ლათინური სიტყვაა (genos — რასა, племя, cide — მკვლელობა) და ეროვნების/ხალხის განადგურებას ნიშნავს. თავად ტერმინი გენოციდი ხმარებაში მეოცე საუკუნის 30-იანი წლების დასაწყისში შემოვიდა. პოლონელი იურისტის რაფაელ ლემკინის მიერ იქნა შემოღებული (სომხური და ებრაული წყაროს საფუძველზე) და საერთაშორისო სამართლიანობის სტატუსი მხოლოდ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, 1948 წლის დეკემბერში მიიღო, როგორც ყველაზე მძიმე დანაშაულისა ადამიანის მიმართ. პირველად გენოციდის, როგორც ტერმინი გამოყენებულ იქნა ნიურნბერგის პროცესის დროს, მაგრამ მას იურიდიული ძალა არ გააჩნდა. გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ ეს ტერმინი მიიღო 1946 წელს. აქედან გამომდინარე ამერიკელების მიერ 100 მილიაონი ინდიელის განადაგრურება, სხვა არაფერი თუ კონკრეტული ეთნოსის განადგურების მცდელობა, რასაც გენოციდის კლასიფიკაცია უნდა მიენიჭოს.

---

ამერიკელების ცინიზმი იქამდე მივიდა, რომ ოფიციალურად არც კი უღიარებიათ მათ მიერ ინდიელების გენოციდი, არადა მათ ქმედებებს ძნელია სხვა სახელი მოუძებნო. ამერიკელების მიერ ინდიელების განადგრუება ალბათ მსოფლიო ისტორიაში ყველაზე დიდი ბოროტება და სისასტიკეა და დროა მათ საკუთარი ცოდვების მომანიებაზე დაიწყონ ფიქრი, სანამ სხვა სახელმწიფოებს მიუთითებენ რამეზე.